 |
 |
توحید و
توحید واحدی به معنی یگانگی خداوند متعال است. همان‌گونه که پیش از این اشاره شد، مفهوم واجب‌الوجود مفهوم عمیق، بی‌انتها و شگفت‌انگیزی است که دقت در آن ما را به نتایج ارزشمند و جالبی می‌رساند. کسی که مفهوم واجب‌الوجود را درک کرده و اصل وجود او را پذیرفته باشد، با بررسی این مفهوم به آسانی می‌تواند بسیاری از ویژگیهای او را شناسایی کند. مهم‌ترین ویژگی واجب‌الوجود یگانگی اوست. همان عقلی که وجود واجب را در هستی ضروری تشخیص می‌دهد، فقط یک واجب‌الوجود برایش قابل پذیرش است. بر اساس معیارهای منطقی، تنها یک واجب‌الوجود بالذات ثابت می‌شود و وجود دو واجب در هستی معقول نیست. بنا بر این هر آنچه غیر اوست ممکن‌الوجود و در نتیجه معلول ذات اوست. این موضوع با دلایل متعدد عقلی قابل توضیح و اثبات است.
یکی از دلایل توحید واحدی بر پایه بی‌انتهایی واجب‌الوجود بنا می‌شود. موجودی که واجب باشد به هیچ چیزی وابسته و نیازمند نیست و هیچ نقص و محدودیتی ندارد. زیرا اگر نقصی در ذات او فرض شود، برای رفع آن نقص نیازمند به غیر خود خواهد بود و باید کمال و وجودی را که ندارد به‌دست آورد. اما دانستیم که واجب به چیزی غیر خودش وابسته و نیازمند نیست. به عبارت دیگر، واجب حقیقتی بی‌انتها و بدون نقص است. از سویی دیگر اگر کمی در مفهوم بی‌انتها دقت کنیم می‌بینیم بی‌انتهایی با دوتایی قابل جمع نیست. برای فهم بهتر این موضوع در ذهن خودتان دریایی بی‌انتها را فرض کنید. چنین دریایی هیچ ساحل و انتهایی نخواهد داشت و هر قدر در آن پیش رویم هیچ‌گاه پایان نمی‌پذیرد. حالا با فرض چنین دریایی آیا می‌توانید دریای دیگری را هم فرض کنید؟ بی‌شک چنین چیزی امکان ندارد. چون اگر قرار باشد دریای دیگری وجود داشته باشد باید جایی آن دریای اول به پایان برسد تا دریای دوم آغاز شود. در صورتی که فرض ما این بود که آن دریا بی‌انتهاست و هیچ جا پایان نمی‌پذیرد.
البته دریای بی‌انتها وجود ندارد؛ ولی واجب‌الوجود حقیقتی بی‌انتهاست که جایی برای چیزی غیر از خود باقی نمی‌گذارد. و هر آنچه جز او وجود دارد، پرتوهایی از ذات بی‌انتهای اوست.
واجب‌الوجود و توحید
مفهوم واجب‌الوجود مفهوم عمیق و گسترده‌ای است که می‌توان با تحلیل و دقت در لوازمش، حقایق زیادی را به دست آورد. طی یادداشتهای گذشته وجود چنین حقیقتی در عالم با دلیل عقلی اثبات شد. پس از روشن شدن اصل واقعیت واجب‌الوجود گفتیم که با تحلیل عقلی و دقت در چنین مفهومی می‌توانیم صفات و ویژگیهای آن را اجمالا درک کنیم. ضمن آخرین یادداشت در این خصوص، راز کمال مطلق بودن و بی‌انتهایی واجب را بیان کردیم. با این توضیحات مشخص شد حقیقتی که در فلسفه به عنوان واجب‌الوجود اثبات می‌شود، دقیقا همان ویژگیهای خدای قادر متعال و بی‌انتهای ادیان را دارد و چیزی جز آن نیست. اکنون با توجه به همان نکات می‌خواهیم یکی دیگر از ویژگیهای مهم واجب یعنی یگانگی و یکتایی او را اثبات کنیم.
در این بحث نیز می‌توانیم با تحلیل منطقی و دلیل عقلی ثابت کنیم که واجب‌الوجود یکتا و یگانه است و اساسا از نظر عقل، وجود دو واجب در هستی امکان‌پذیر نیست. اما پیش از ذکر دلیل این موضوع لازم است به این نکته توجه کنیم که توحید و یگانگی خداوند دارای ابعاد و جنبه‌های گوناگونی است که هم? این ابعاد مبنای عقلی و منطقی دارد. معمولا توحید را به توحید ذاتی، توحید صفاتی و توحید افعالی تقسیم می‌کنند. هر یک از جنبه‌های توحید نیز دارای مفاهیم و معارفی عمیق و ارزشمند است که آشنایی با آنها می‌تواند تاثیر شگرفی بر نگاه و زندگی انسان بگذارد. به جرات می‌توان ادعا کرد که خلاصه و عصار? هم? تعالیم اسلام توحید است و معرفت نسبت به توحید نظری، ثمراتی باور نکردنی را در توحید عملی به همراه دارد.
توحید ذاتی به معنی یگانگی و یکتایی خداست. اما توحید ذاتی نیز دو جنب? عمیق و زیبا دارد. خداوند هم واحد است و هم احد. به عبارت دیگر دو نوع توحید برای خدا مطرح است. یکی توحید واحدی و دیگری توحید احدی. توحید واحدی به معنی یگانگی خداوند است. یعنی جز ذات مقدس او هیچ واجب‌الوجود بالذاتی نیست و او هیچ شریکی ندارد. اما توحید احدی به معنی یک‌پارچگی و بساطت ذات خداوند و عاری بودن او از هر نوع جزء و ترکیب است.
بی‌شک موضوع توحید و معارف مربوط به یگانگی خداوند از شیرین‌ترین و مؤثرترین مباحث اعتقادی است. امیدوارم بتوانم در یادداشتهای آینده به تشریح بخشی از این معارف زیبا و پرکاربرد بپردازم.
درسی از حضرت زهرا
امام على علیه السّلام نقل می‌کنند که زنى به حضور فاطمه زهرا سلام الله علیها رسید و عرض کرد: مادرى ناتوان دارم که در نمازش ابهام دارد و مرا به سوى شما فرستاده تا از آن بپرسم. او پرسش خود را مطرح کرد و حضرت فاطمه به آن پاسخ داد. آن زن پرسش دیگری پرسید و پاسخ گرفت. سپس پرسش سوم و چهارم و تا ده پرسش پرسید و حضرت همه را پاسخ داد.
زن از فراوانى پرسشها خجالت کشید و گفت: اى دختر پیامبر خدا ! دیگر مزاحم نمى‌شوم. فاطمه علیها السّلام فرمود: نه. بیا و هرچه مى‌خواهى بپرس. به نظر تو اگر کسى را یک روز براى بالا بردن بارى سنگین به پشت بام استخدام کنند و در عوض به او یکصد هزار دینار مزد دهند، آیا این کار برای او دشوار و سنگین به نظر مى‌آید؟ گفت: نه. حضرت فرمود: مزدی که من در برابر پاسخ هر پرسش می‌گیرم ارزشش بیش از مرواریدهایی است که از زمین تا آسمان را پر کرده باشد! پس چنین کاری با چنین مزدی سزاوارتر است که بر من گران نیاید. از پدرم شنیدم که مى‌فرمود: دانشمندان شیعیان ما پس از آن که محشور شوند به اندازه فراوانی دانششان و مقداری که در راه هدایت بندگان خدا تلاش کرده باشند بر آنها خلعتهاى کرامات پوشانده خواهد شد، تا آنجا که بر برخى از آنها هزار هزار خلعت نور بپوشانند.
سپس منادى پروردگارمان (جلّ جلاله) ندا مى‌دهد: اى سرپرستان یتیمان آل محمّد! اى کسانى که هنگام جدایى آنان از پدرانشان ـ که همان پیشوایان آنها بودند ـ دست آنان را گرفتید! اینان شاگردان شمایند و یتیمانى که سرپرستى آنها را برعهده گرفتید و آنها را بر پا نگه‌داشتید، پس همان‌گونه که در دنیا خلعتهای دانش را بر آنها پوشاندید، اکنون نیز به آنها خلعت دهید. پس بر هریک از آن یتیمان به اندازه دانشى که از آنها فرا گرفته‌اند خلعت مى‌پوشانند، تا آنجا که بر برخى از آنها صدهزار خلعت پوشانده مى‌شود و همین گونه این یتیمان نیز بر هرکس که از آنها آموخته خلعت مى‌پوشانند.
سپس خداوند متعال مى‌فرماید: دوباره به این دانشمندان سرپرست یتیمان خلعت دهید تا خلعتشان را کامل و دوچندان گردانید. پس به اندازه پیشین دوباره به آنها خلعت مى‌دهند و همین‌‌گونه به اندازه منزلت هرکس خلعتش را دوچندان مى‌کنند. فاطمه علیها سلام گفت: اى بنده خدا ! یک نخ این خلعتها هزار هزار بار از آنچه خورشید بر آن تابیده برتر است. و چه فضیلتى دارد آنچه مشوب به تیرگى و کدورت است؟
العلم و الحکمه فی الکتاب و السنه به نقل از تفسیر امام حسن عسکری (علیه‌السلام)
تقدیم به گلم.....
عجب صبری خدا دارد....
از تو می پرسدآیا....
زندگی زیباست ای....
زیبایی ها.....
خوشبختی
امیدبخش ترین آیه
کلام اسلامی
کلام اسلامی
کلام جدید
همسر عزیزم
مهدی
کنجشک وخدا
 |
 |
